Poema para los muertos

Sint-Gillis-Waas, 25 november 2023, 20u

Poema para los muertos

Flamencokoor Savia Flamenca brengt eerbetoon aan Federico García Lorca: Gedicht voor de Doden

Federico Garcia Lorca is de wereldvermaarde Andalusische dichter en schrijver over liefde, verlangen, hartstocht, onderdrukking en dood. Hij werd op 18 augustus 1936 in Granada vermoord door het Franco-regime.

Scenarist-regisseur-zanger-acteur, Antonio Jimenez, creëerde een multimediale flamencovoorstelling om de 85ste verjaardag van deze misdaad te herdenken. Met poëzie, zang, dans, muziek en beelden evoceert hij het levenswerk van Federico Garcia Lorca.

Professionele flamenco-cast

Flamencozanger en koorleider Antonio Paz tekent – samen met gitarist José-Luis Dominguez - voor de muzikale bewerking en de arrangementen. Flamencodanseres Saïdjah la Zambra bedacht de choreografie.

Gruwelijke culturele misdaad herdacht

De moord op Federico García Lorca in augustus 1936, gepleegd door de falangisten onder het Franco-regime, houdt Spanje en de wereld nog altijd in zijn ban. De precieze toedracht werd nooit opgehelderd en zijn lichaam nooit teruggevonden. Mede de terughoudendheid van Spanje om de zaak ten gronde op te helderen maakt van de dichter een visionaire martelaar die zijn eigen dood voorspelde. Zijn executie wordt vandaag als een van de gruwelijkste culturele misdaden ooit gezien. “De moord op een nachtegaal, de meest lucide en meest gelezen dichter aller tijden die Andalusië en Spanje ooit gekend hebben,” schrijft Antonio Jiménez, die zich al geruime tijd bezighoudt met het bestuderen van Lorca’s nalatenschap. Over zijn scenario zegt hij: “Ik wil een impressie geven van het totale oeuvre van Lorca dat gaat over liefde, verlangen, frustratie, melancholie en de dood. Dat klinkt misschien sinister maar het blijven interessante, universele onderwerpen die bij het leven horen.”

Flamenco: emoties tussen uitgelaten vreugde en diepe smart

Het stuk wil de donkere passie van de dichter en zijn verwantschap met het passionele diepe zuiden van Spanje vatten in een voorstelling die niemand onberoerd laat. Alles begint met de rouw om de dode dichter zelf en het vreemde gedicht waarin hij zijn eigen dood beschrijft. Om dan over te gaan in een hartstochtelijke scene uit zijn theaterstuk Het huis van Bernarda Alba. Ook de verboden liefde uit het tragische stuk De Bloedbruiloft komt aan bod. Onder meer het vrolijke kinderliedje La tarara, zijn mijmeringen over New York en het stierengevecht als metafoor voor de wilde ziel, zorgen voor evenwicht en een mooie spanningsboog doorheen de voorstelling. Het stuk eindigt in een finale die afscheid en verdriet opneemt in het wervelende leven met het feestelijk dansen ter ere van de grote dichter: ¡Por fiesta!

De spelers en hun personages

Antonio Jimenez wekt het personage van Lorca tot leven. Als een schim beweegt hij zich tussen de verschillende disciplines van poëzie, zang, dans, muziek en beelden, als een stille getuige van het voortleven van zijn werk en zijn passies.

Antonio Paz interpreteert de Andalusische klanken in Lorca’s werk door het zingen van de cante jondo, diepzinnige liederen die met veel expressie gebracht worden. (“Jondo” is de Andalusische uitspraak van het Spaanse hondo, dat “diep” betekent.)

De woorden van de grote dichter zelf (vrij vertaald): “Ze zingen als gehypnotiseerd door een glanzend punt dat aan de horizon trilt, deze mensen zijn vreemd en eenvoudig tegelijk."

Savia Flamenca, het koor, vertolkt de stem van het volk (of de maatschappij) op de achtergrond van zang, dans en poëzie.

Saïdjah la Zambra, flamencodanseres, weerspiegelt de ‘duende’ in het werk van Federico García Lorca. Letterlijk vertaald zou dat geestverschijning kunnen zijn, maar in flamenco betekent het zoveel als een verhoogde staat van emotie, expressie en authenticiteit die vertolkers en publiek verbindt op een spiritueel niveau. De dichter zelf heeft er uitgebreid over nagedacht en geschreven. Voor hem betekende duende “de verborgen geest van het Spanje der smarten” en “de geest van het gebergte”.

José-Luis Domínguez bespeelt de Spaanse gitaar en evoceert zo als het ware het landschap waar de Andalusische poëzie van Lorca vorm kreeg.